ผมอาจจะตอบช้าไปนะครับ แต่เหมือนเคยได้ยินมาว่าทิวลิป ว่านสี่ทิศ ลิลลี่ หรือไม้หัวต่างๆ ตอนนี้มีหลายสายพันธุ์ที่สามารถนำมาปลูกและออกดอกได้แล้วในบริเวณที่อากาศไม่เย็นเหมือนภาคเหนือของบ้านเรา วิธีการเลี้ยงคร่าวๆคือว่า หลังจากที่ไม้เหล่านี้ให้ดอกแล้ว มันก็จะเจริญเติบโตทางต้นและใบ โดยเริ่มสะสมอาหาร ปุ๋ยที่ให้ก็เป็นพวกออสโมโค้ตสูตรเสมอ แล้วที่สำคัญคือแสงแดดต้องสว่างเพียงพอไม่งั้นหัวจะไม่แข็งแรง เมื่อถึงฤดูหนาวไม้เหล่านี้จะมีการพักตัว แต่เนื่องจากมีการปลูกโดยได้รับการดูแล มีน้ำ มีแดด มีปุ๋ยดีๆกิน ไม้เหล่านี้อาจจะไม่พักตัว แค่ไม่เจริญทางใบ แต่ก็ไม่ได้แปลว่าหยุดโตไปเลย ทีนี้มาถึงเรื่องการบังคับให้ออกดอก ไม้แต่ละต้นจะมียีนที่ตอบสนองต่ออุณหภูมิเพื่อให้แสดงจุดเด่นของยีนนั้นออกมา เช่น ในว่านสี่ทิศฮอลแลนด์ เมื่อออกดอกแล้ว หลังจากนั้นต้นจะโตไปเรื่อยๆ และสะสมอาหารที่หัว เนื่องจากตอนออกดอกไม้เหล่านี้จะไม่กินอะไรเลย จะใช้อาหารที่สะสมในหัวทั้งหมดในการสร้างดอก สังเกตุว่าหัวว่านเหล่านี้จะมีลักษณะเป็นชั้นๆคล้ายหัวหอมใหญ่ ว่านสี่ทิศอาจโตได้ถึง 20 ชั้นของกาบใบ ซึ่งใช้เวลานับสิบยี่สิบปี
การกระตุ้นให้ออกดอกทำได้ง่ายๆ คือ เมื่อถึงช่วงฤดูหนาว(ตอนนี้ระบุไม่ได้แล้วว่าช่วงไหน 555 บ้านเราเดี๋ยวหนาวเดี๋ยวร้อน แต่ส่วนใหญ่ทำกันช่วงปลายปีที่หมดฝน อากาศแห้ง เย็น แดดกำลังดี) เมื่อถึงฤดูหนาวที่ว่า ให้ขุดหัวมันขึ้นมาแล้วตัดใบออกเหลือแต่หัว ผึ่งในที่ร่ม (ไม่ต้องกลัวเรื่องหนูแทะ หัวว่านมีพิษต่อสัตว์เหล่านี้ )แต่ที่น่าเป็นห่วงคือรา ควรเก็บในที่ร่มที่มีอากาศถ่ายเทดีๆนิดนึงไม่งั้นหัวจะเน่าได้ ผึงในที่ร่มประมาณ 1-2 อาทิศ เมื่อหัวแห้งดีแล้ว นำไปห่อหนังสือพิมพ์แล้วนำไปแช่ไว้ในตู้เย็นช่องผัก ที่ 8-13 องศาเซลเซียส เป็นเวลา 6-8 อาทิตย์ เมื่อครบตามกำหนดให้นำหัวออกจากห่อ ผึ่งในที่ร่มอีกสัก 5-7 วันแล้วนำลงปลูก เครื่องปลูกโปร่ง เก็บความชื้นได้ดี ที่แนะนำคือพวก กาบมะพร้าวสับ ขี้เถ้าแกลบ แล้วก็แกลบดิบ วางหัวโดยอย่าให้หัวมิดลงไปในดิน ควรโผล่ขึ้นมาหน่อยนึง อีกไม่กี่วัน ดอกก็จะโผล่ออกมาให้เราได้ชมกัน
**ทิปส์ 1.ดอกจะบานทนกว่าเมื่ออุณภูมิบริเวณที่ปลูกเย็น
2.ถ้าเราขุดว่านมาเพื่อบังคับให้มันออกดอกทุกปี ดอกจะไม่ค่อยสมบูรณ์หรือไม่ออกดอกเนื่องจากมันสะสมอาหารเพื่อสร้างชั้นของกาบไม่ทัน อาหารน้อย ดอกไม่สมบูรณ์ ช่อสั้น สีไม่สวย ทางที่ดีควรจะปลูกไว้ในดิน 2 ปี ถึงจะขุดขึ้นมาครั้งนึง อาจจะนานเกินไปแต่ดอกที่ได้จะสวยมากๆและสมบูรณ์ที่สุด และอาจติดเมล็ดให้เราได้เพาะเล่นกัน ^^
3.ในกรณี่ที่สถาณที่ปลูกเลี้ยงอยู่ทางภาคเหนือ ไม่จำเป็นต้องขุดหัวว่านมาแช่ตู้เย็นก็ได้ เพียงแค่งดน้ำเป็นระยะเวลา 6 อาทิตย์ เมื่อถึงเวลาหัวของมันก็จะผลิดอกออกมาให้ชมกันในกระถาง
*** ในที่นี้ ผมไม่แน่ใจเหมือนกันว่าทิวลิปใช้อุณหภูมิเท่าไหร่ในการเปิดตาดอก แต่ที่แน่ๆ มันน่าจะต่ำกว่าพวกว่านสี่ทิศฮอลแลนด์
การขยายพันธุ์
ทำได้หลายวิธี เช่น การเพาะเมล็ด แต่ไม่ทราบเหมือนกันว่ามันจะติดเม็ดในอุณภูมิสูงได้มั้ย การแยกหน่อ แต่มันจะแตกหน่อยากนิดนึง แต่มีเทคนิกง่ายๆคือปลูกให้อยู่ในกระถางที่ดูเล็กเกินไปนิดนึง มันจะทำให้รากบีบอันกันแน่นแล้วมันจะแตกหัวขึ้นมา อีกวิธีคือการผ่าหัว คล้ายๆการหั่นหัวหอม โดยการผ่าเป็นสี่ชิ้น แล้วแยกออกมาเป็นชั้นกลีบ หัวนึงแยกเป็นชิ้นๆได้ประมาณ 8-18 ชิ้นแล้วแต่ขนาดหัวและชั้นของกาบหัว นำไปปักชำในวัสดุที่สะอาด เช่นพีทมอสผสมทราย หรือขี้เถ้าแกลบ ปักชิ้นหัวลงไปแล้วรดน้ำ ราวๆเดือนกว่าสองเดือนจะมีต้นเล็กๆงอกขึ้นมา แต่ต้องใช้เวลาอนุบาลหลายปีกว่าจะเห็นดอกครับ
ทั้งหมดที่แนะนำพี่ไปผมสรุปโดยรวมมาจากหนักสือว่านสี่ทิศที่เคยอ่านแล้วก็มีพี่คนนึงเค้าบอกให้ฟังว่าไม้ดอกที่มีหัวพวกไม้เมืองหนาวเหล่านี้ ออกดอกได้แล้วในบานเรา เพียงแค่รู้เทคนิคและอุณหภูมิที่มันต้องการ ^^
